Yazar: Melike Can

 MARDİN

Türkiye’nin bir ili ve en kalabalık yirmi altıncı şehri. 2013 itibarıyla 779.738 nüfusa sahiptir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Dicle Bölümü’nde yer alır. Suriye ile sınır komşusudur.

Mimari, etnografik, arkeolojik, tarihi ve görsel değerleri ile zamanın durduğu izlenimini veren güneydoğunun şiirsel kentlerinden biridir. Mardin farklı dini inanışlar paralelinde, sanatsal açıdan da tarihi değeri olan camiler, türbeler, kiliseler, manastır ve benzeri dini eserler barındırmaktadır. Mardin, İpek Yolu güzergâhında olup, ilde beş han ve bir kervansaray mevcuttur.

Mardin ismi hakkında değişik rivayetler vardır. Kelimenin Farsça, Yunanca, Arapça veya Süryanice olduğu söylenmektedir. Şehrin adı Süryanice kaleler kenti demek olan “Marde” den gelir. Romalıların Süryanilerden alarak ‘Maride’ dedikleri şehire, Araplar ‘Maridin’ dediler.

YEMEKLERİ

1.Çorbalar: Lebeniye, Un Çorbası, Mercimek Çorbası, Kelle Paça, Nohut Çorbası, Corten, Ginedir, Çorbası, Domates Çorbası.

2.Kebaplar: Soğan Kebabı, Patates Kebabı.

3.Et Yemekleri: Malzum, Kibbe, Mardin Çiğköftesi, Kelle Paça, Dobo, Firkiye, Güveç, Havuç Türlüsü.

4.Tavalar-Kızartmalar-Kavurmalar: Semizotu Tavası, Patates, Patlıcan, Biber, Kabak, Havuç Kızartması.

5.Köfteler: İçli Köfte (İkbebet), Aya Köfte (Irok), Çiğköfte, Mercimekli Köfte (Bello) ,Cevizli İçli Köfte, Kitel Raha.

6.Dolmalar-Sarmalar: Patlıcan Dolması, Biber Dolması, İşkembe Dolması, Kaburga Dolması, Kabak Dolması, Hindi Dolması, Kuzu Dolması, Güvercin Dolması, Domates Dolması, Tavuk Dolması.

7.Pilavlar: Şehriyeli Bulgur Pilavı, Kınepleli Pilav, Mercimekli Pilav, Gasore, Ihşene, Çoban Pilavı.

8.Hamur İşleri: Sembusek, Cevizli Börek, Susamlı Patates Böreği, Lor Böreği.

9.Zeytinyağlı Yemekler: Zeytinyağlı Yaprak Sarması, Kıneble, Melemen, Nohut Meftunesi.

10.Piyazlar-Salatalar: Patates Salatası, Çoban Salatası, Beyin Salatası, Acur Salatası.

11.Tatlılar-Pastalar: Sütlaç, Davk BiDips, Peynir Helvası, Harire, Aşure, Zerde, Un Helvası, Zingil, Kahıyye, Davk İl May, Tahinli Helva.

12.Tuzlular: Icce, Kişnişli ve Kırmızı Pul Biberli Tandır Çöreği

13.Çerezler: Leblebi, Sekerli Leblebi, Badem, Badem Sekeri, Ibzor, Kavun Çekirdeği, Karpuz Çekirdeği, Kabak Çekirdeği, Bıtım,

Mahlep, Pestil, Cevizli ve Bademli Sucuk (Ikude).

14.İçecekler: Mırra, Likör, Üzüm Suyu, Nar Suyu, Sumak.

15.Turşular: Rami, Hıyar, İşfelleh, Yeşil Zeytin, Dag Hıyarı, Yeşil Nohut Tursusu.

16.Bazı Özel Kahvaltılıklar: Kaymak, Bal, Yeşil Zeytin, Otlu peynir…

1.Çorbalar:

Mardin’de Bayramlar

Mardin’de bayramlar çok önemli gelenek silsilesi etrafında sürüp gider. Buralarda asıl olan ölülere hürmet büyüklere saygı ananelere mutlak bağlılık ve barışıklığın kardeşliğin derin bir vecd ile kutlanmış olmasıdır. Hıristiyan ve Müslüman inancının bayramlara verdiği özel önemi tüm içtenliği ve bağlılığıyla kutlayan Mardinlilerin Hıristiyanlarla kurdukları kardeşlik bağları her iki kültürün bayramlarında da pekiştirdikleri çok önemli hasletleridir.

Mardin’de Düğünler

Mardin’de gerek Hıristiyanların gerekse Müslümanların düğünlerinde benzer birçok özellik göze çarpar. Çok uzun bir süredir beraber yaşayan bu insanların birbirlerinden etkilenmeleri neticesinde benzer gelenek katmanları oluşmuştur. Evlilik çağına gelen delikanlıyı evlendirmeye karar veren ailesi ona uygun bir eş bulabilme arayışına çıkar. Gelin adayında genellikle şu hususlar aranır:
Kızın ailesinin kendilerine denk olması şarttır. Kızın bir evi idare edecek nitelikte çalışkangörgülü namuslu büyüklerine saygılı ve sevgi yüklü olması gereklidir. Kızla oğlanın daha önce görüşüp tanışması arkadaşlık kurulması doğru bulunmaz. Eskiden sevilen kızın damdan gözetlenmesi zekice davranan erkeklere has bir davranıştı. Kesinlikle geleneksel evliliklerde boşanma alternatifi söz konusu değildir. Evlilik kutsallığı ile iyi ve kötü günde sevinci ve kederiyle ta mezara kadar eşlerin birlikteliklerinin sürebileceği bir kurumdur. Evliliğe bu nazarla bakılarak gerekli girişimler başlatılır.
Oğlan evi kız evlerini ziyaret ederek uygun bir aday arar. Bu olaya “dünür gezme”gidenlere de görücü denir.

MİDYAT

Mardin ilinin bir ilçesidir. Dinlerin (İslam, Hristiyanlık, Ezidilik) ve dillerin (Türkçe, Kürtçe, Arapça ve Süryanice) buluşma noktasıdır Midyat. MÖ 9. yüzyıl Asur tabletlerinde Matiate olarak tanımlanır. “Matiate” Aramice/Süryani bir isim ve “köyüm”, “vatanım”, demektir. Asur kralı II. Asur Nasırpal Tur Abidin‘in Aramileri talan ettikten sonra, bu savaşın tarihi tablalar yazılmıştır. Midyat’taki ilk Süryani Hıristiyanlar da mağaralarda yaşardı. Midyat tarih boyunca birçok kere kuşatılıp talan edilmiştir. Son olarak Birinci Dünya Savaşı‘nın karanlık günlerinde, “Ferman” yılında, kasaba sakinlerinin üçte ikisi yaşamını kaybetmiştir. Ancak 1930 yılından sonra kasaba yeniden canlanmış: Kiliseler, evler ve bazı mekanlar onarılmıştır. Ondan sonra yerleşim düzeni zamanla oturmaya başlamıştır.

İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1070 metredir. Mardin ilinin en geniş ve nüfus bakımından en kalabalık ilçelerinden biridir. İlçeye bağlı 43 köy ve mezraa bulunmaktadır. Midyat’ta Müslüman olarak Kürtler, Türkler ve Araplar yaşamaktadırlar. Din ve grupları ise Hristiyan dinine mensup Süryaniler, Ermeniler ve Keldaniler yaşamakta bu dil grupları mezhep olarak aralarında Katolik, Ortodoks ve Protestan olmak üzere üç mezhebe ayrılırlar. Hristiyanlar kendi aralarında çok az sayıda olmak kaydı ile Süryanice konuşmaktadır, Keldanice ve Ermenice bu bölgede unutulmuş dil gruplarıdır ve konuşulmamaktadır. Midyat’ta bu dinlerin yanı sıra sayıları çok az olmakla beraber Ezidi dinine mensup insanlar da yaşamaktadırlar. Bu nedenle Midyat’a “Diller ve Dinler Şehri” denir.

MİDYAT ACIRLI KÖYÜ

Günümüzdeki ismi Acırlı, Süryanice ismiyle Deyrzbino, Arapça ismi Deyrzbine, Osmanlıca ismiyle Deyrzbina’nın kimler tarafından kaçıncı yüzyılda kurulduğu bilinmemekle birlikte yazılı Süryani kaynaklarında 4.yüzyılda köyün merkezinde Mor Yakup adıyla Salah ( Barıştepe) köyünde yer alan manastırla aynı mimari özelliklere sahip bir manastırın inşa edildiği bilinmektedir. 1950 yıllarına kadar ayakta olan bu manastır yıktırılarak yerine köyün şimdiki Ulu Camisi olan cami inşa edilmiştir. Osmanlı kaynaklarında ilk olarak 1564 tarihli bir vergi tablosunda ismi geçen köy o dönemin en kalabalık yerleşim alanı olarak görülmektedir. Aynı tabloda o dönemde zeytinciliğin önemli bir gelir kaynağı olduğu anlaşılmaktadır. Yine aynı tabloda köyün tamamının Müslüman olduğu anlaşılmaktadır. Acırlı Köyü’nün ilk yerlileri isminden de anlaşılacağı üzere

bölgenin yerli halkı olan Süryanilerdir. Köyün Arap egemenliğine girmesi 4. yüzyıla tekabül eder. Arap kaynaklarının verdiği bilgilere göre Deyrzbine ve çevresindeki köylere yerleşen Araplar Beni Rebia kabilesine mensup olup 4. yüzyılda bölgeye yerleşmiştir. Acırlı 12. yüzyılda da Artuklu sultanına bağlı emirleriyle civar köyler içinde merkez konumundadır. Köy halkı, Araplardan oluşmaktadır. Mardin iline 65 km, Midyat ilçesine 5 km uzaklıktadır. Mardin – Batman karayoluna uzaklığı 1 km’dir. Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir.

 

KAYNAKÇA: http://tr.wikipedia.org/wiki/Mardin

http://www.bakimliyiz.com/orf-ve-adetlerimiz/9713-mardin-gelenek-ve-gorenekleri.html

http://tr.wikipedia.org/wiki/Midyat